Ta.i sao ca^`n na^ng cao tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c nghe^. thua^.t

(Trao ddo^?i trong die^~n dda`n Nhacviet - to^i dda~ tri'ch mo^.t va`i ddoa.n nga('n tu+` thu+ nhu+~ng tha`nh vie^n kha'c dde^? giu'p ngu+o+`iddo.c hie^?u va^'n dde^`, hy vo.ng kho^ng la`m le^.ch la.c y' ngu+o+`i vie^'t.)

(Thu+ so^' 1)

...

Tru+o+'c he^'t ta pha?i ddi.nh nghi~a tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c la` gi`. Co' nhie^`u ngu+o+`i (co' the^? pha^`n lo+'n ngu+o+`i VN) ba?o ra(`ng kho^ng co' gi` la` tri`nh ddo^. trong nghe^. thua^.t, vi` mo^~i ngu+o+`i thi'ch, ca?m ddu+o+.c 1 loa.i nha.c kha'c nhau. Ca^u tra? lo+`i cu?a to^i ra^'t gia?n di.: Ne^'u ta BIE^'T nhie^`u va` co' kha? na(ng CA?M NHA^.N ddu+o+.c nhie^`u ta'c pha^?m, nhie^`u the^? loa.i, styles, thi` tu+'c la` tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c cao. Ta'c pha^?m tri`nh ddo^. cao tu+'c la` ta'c pha^?m co' kha? na(ng la`m ha`i lo`ng va` rung ddo^.ng nhu+~ng thi'nh gia? co' tri`nh ddo^. cao (vi` ha(?n la` bie^'t nhie^`u va` ca?m ddu+o+.c nhie^`u the^? loa.i thi` nhu+~ng ngu+o+`i ddo' se~ co' kha? na(ng so sa'nh, cho.n lu+.a va` se~ kho^ng ha`i lo`ng vo+'i nhu+~ng ca'i ta^`m thu+o+`ng).

Anh V. vie^'t

>>> Khi ddo.c mo^.t truye^.n nga('n, thu+o+`ng thi` V. ddo.c 2 hay 3 doa.n dda^`u tha^'y lo^i cuo^'n thi` V. ddo.c tie^'p, kho^ng thi` bo? qua tho^i.  Nha.c cu~ng tu+o+ng tu+. nhu+ va^.y, V. nghi~ ne^'u nhu+ melodie mo+? dda^u` ma` hay thi` se~ "catch" cai' tai cua? ngu+o+i` nghe, "hook" ho. va`o trong bai` nha.c mi`nh muo^'n trin`h ba`y.  Cho ne^n, thi'nh gia? co' the^? noi' khi nghe nha.c mo+i', ho. ca^n` phai? thi'ch ngay la` nhu+ va^.y.
Ddo^`ng y' la` muo^'n ngu+o+`i ta thi'ch thi` pha?i la`m ngu+o+`i ta ca?m. Nhu+ng, va^'n dde^` la` muo^'n "ca?m" thi` tru+o+'c he^'t pha?i "hie^?u", ma` ne^'u tri`nh ddo^. ngu+o+`i nghe qua' tha^'p thi` ra^'t ke.t ve^` va^'n dde^` "hie^?u" na`y. Vi` ngu+o+`i VN hay di. u+'ng chuye^.n "hie^?u" va` "ho.c thu+o+?ng thu+'c" a^m nha.c, ne^n tru+o+'c he^'t to^i xin ddu+a ra va`i vi' du. trong ca'c nga`nh nghe^. thua^.t kha'c:

* Khi ddo.c ca^u tho+

      Du+o+'i ca^`u nu+o+'c cha?y trong veo
      Be^n ca^`u to+ lie^~u bo'ng chie^`u thu+o+'t tha

thi` ha(?n chu'ng ta dde^`u tha^'y la` hay, dde^`u ca?m 1 ca'ch ra^'t tha^'m thi'a ca'i ve? dde.p ma` Nguye^~n Du dda~ ta?. Tuy nhie^n, ne^'u mo^.t ngu+o+`i My~  kho^ng bie^'t tie^'ng Vie^.t thi` se~ tha^'y no' la` gibberish. Ne^'u ho.c tie^'ng Vie^.t 1, 2 na(m, se~ hie^?u, nhu+ng chu+a ca?m. Pha?i ho.c tie^'ng Vie^.t kha' ra`nh ro.t mo+'i ca?m ddu+o+.c. Ngay ca? mo^.t ngu+o+`i ra`nh tie^'ng Vie^.t nhu+ng sinh ra o+? ddo^`ng ba(`ng Cu+?u Long, chu+a ddi ho.c, he^` nghe no'i to+'i hay tha^'y hi`nh 1 ca^y lie^~u, thi` cu~ng kho' ca?m ddu+o+.c. Chu'ng ta ca?m ddu+o+.c, la` vi` chu'ng ta co' 1 so^' kie^'n thu+'c ve^` the^' gio+'i, ve^` thi ca ma` chu'ng ta dda~ ho.c trong nhu+~ng gio+` va(n chu+o+ng cu~ng nhu+ nhu+~ng gio+` kha'c suo^'t nhu+~ng na(m trung ho.c.

* Khi nghe nga^m

      Bo^` dda`o my~ tu+?u da. quang bo^i
      Du.c a^?m ty` ba` ma~ thu+o+.ng tho^i
      Tu'y ngoa. sa tru+o+`ng qua^n ma.c tie^'u
      Co^? lai chinh chie^'n ky? nha^n ho^`i

Ha(?n nhu+~ng ngu+o+`i My~ se~ cha(?ng tha^'y hay gi` ma` chi? tha^'y si` sa` si` so^` nhu+ anh ba ta`u ddang chu+?i ddo^?ng. Nhu+ng lo^~ tai ngu+o+`i Vie^.t dda~ quen thuo^.c vo+'i nhu+~ng a^m lua^.t ba(`ng tra('c, thi` tha^'y a^m ddie^.u ra^'t hay. Ro^`i ne^'u ddu?  vo^'n Ha'n Vie^.t dde^? hie^?u, thi` se~ tha^'y su+. te^ ta'i, bi tha?m cu?a ngu+o+`i li'nh ra tra^.n. Ro^`i ne^'u bie^'t ve^` hoa`n ca?nh li.ch su+? cu?a ba`i tho+, trong tho+`i dde^' quo^'c Ddu+o+`ng luo^n luo^n pha?i chinh chie^'n vo+'i qua^n Ho^`, thi` la.i ca`ng ca?m the^m. Ca`ng hie^?u tha^'u, ta ca`ng ca?m, ca`ng tha^'y hay ho+n.

* Khi nhi`n 1 bu+'c tranh la^.p the^? cu?a Picasso, mo^.t ngu+o+`i nha` que^ VN cha('c se~ cho la` vu.ng ve^` kho^ng dda'ng dde^? y'. Nhu+ng ne^'u hie^?u so+ ve^` li.ch su+? ho^.i ho.a Ta^y phu+o+ng va` nhu+~ng co^' ga('ng kho^ng ngu+`ng dde^? ti`m ra nhu+~ng go'c ddo^. mo+'i, thoa't kho?i ca'i hie^.n thu+.c cu?a tho+`i co^? ddie^?n, thi` ta mo+'i tha^'y ca'i hay cu?a Picasso. Ne^'u ddu+o+.c ho.c ho^.i ho.a, co' chu't skill, thi` ta mo+'i tha^'y nhu+~ ne't co. ddie^u luye^.n cu?a Picasso. Cu~ng va^.y, ne^'u 1 bu+.c tha^`y gia?ng gia?i cho ta ve^` ca'ch xu+? du.ng co. va` mu+.c trong 1 bu+'c tranh lu.a thi` ta se~ ca?m ddu+o+.c ca'i hay cu?a no' ho+n.

* Muo^'n tha^'y mo^.t vo+? ha`i ki.ch hay, ta pha?i hie^?u ro~ nhu+~ng ca'i jokes trong ddo' thi` mo+'i ca?m ddu+o+.c.

v.v.

Tro+? ve^` nha.c, ha^`u he^'t chu'ng ta dde^`u de^~ ca?m ta^n nha.c, nha^'t la` ta^n nha.c ti`nh ca?m buo^`n buo^`n, co' thu, co' ti`nh ye^u la' va`ng, nhu+ng ngoa`i ra co`n bao nhie^u loa.i nha.c kha'c nhu+ jazz, blues, rock, classical, contemporary, co^? nha.c etc. ma` ngu+o+`i thu+o+`ng i't khi ca?m ddu+o+.c he^'t, ne^'u kho^ng chi.u ho.c ho?i, vi` kho^ng tha^'y nhu+~ng uye^n a'o cu?a no'.

To^i lo+'n le^n trong ta^n nha.c va` i't nghe co^? nha.c, ne^n nga`y xu+a kho^ng tha^'y co^? nha.c hay, tra'i la.i nghe ra^'t chu+o+'ng tai. Sau na`y, co^' su+'c ho.c ho?i, mo+'i tha^'y nhu+~ng ca'i chu+o+'ng tai ddo' la` do co^? nha.c VN vu+o+.t ra ngoa`i nhu+~ng quy u+o+'c ve^` thang a^m, hoa` a^m, a^m sa('c, cha^'t gio.ng ma` du`ng nhu+~ng quy u+o+'c kha'c ha(?n, chu+`ng ddo' mo+'i "ca?m" ddu+o+.c nhu+~ng Lu+u thu?y, Tu+' dda.i oa'n... Ba^y gio+`, cu+' nghe dda`n tranh, dda`n ba^`u ta^'u le^n chuo^~i notes  ho` xu+. xe^  xang la.c la.c microtones la` to^i la.i ca?m tha^'y ro+`n ro+.n 1 ca'ch thi'ch thu', nhu+ng nga`y xu+a thi` ro+`n ro+.n 1 ca'ch kho'c chi.u!   To'm la.i, ca`ng BIE^'T nhie^`u, ta ca`ng HIE^?U nhie^`u. Ca`ng HIE^?U nhie^`u, ta ca`ng CA?M nhie^`u. Ca'i ddo' go.i la` tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c. Ddo^'i vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i la`m nghe^` nghie^n cu+'u a^m nha.c nhu+ anh TQH thi` ha(?n la` kha? na(ng ca?m nha^.n ra^'t ro^.ng vi` kie^'n thu+'c ra^'t ro^.ng. Tuy nhie^n, nhu+~ng ngu+o+`i kho^ng chuye^n nghie^.p nhu+ chu'ng ta cu~ng co' the^? na^ng cao tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c. Ba(`ng ca'ch na`o ?

Ca'ch tho^ng du.ng nha^'t ma` ai cu~ng cha^'p nha^.n la` nghe nhie^`u cho quen. DDa^y la` ca'ch ma` ta^'t ca? mo.i ngu+o+`i dde^`u la`m, trong tuo^?i tu+` 0 to+'i khoa?ng 20. Ddu+'a tre? muo^'n no'i va` hie^?u tie^'ng me. dde? kho^ng ca^`n pha?i ddi ho.c, ma` chi? ca^`n nghe nhie^`u ro^`i dde^? tie^`m thu+'c tu+. ddo^.ng pha^n ti'ch, xe^'p loa.i, nho+'. Ca'i process la`m quen vo+'i nha.c cu~ng va^.y. Do ddo', sanh ra o+? hai xa~ ho^.i kha'c nhau, nhu+~ng nha.c ma` no' ca?m ddu+o+.c se~ hoa`n toa`n kha'c nhau.

Vi` lu'c tre? ngu+o+`i ta ho.c ba(`ng tie^`m thu+'c, ne^n nhie^`u ngu+o+`i la^`m tu+o+?ng ra(`ng ca?m nha^.n ddu+o+.c ca'i hay cu?a nha.c la` hoa`n toa`n o+? "tru+.c gia'c" chu+' kho^ng pha?i ddi qua trung gian cu?a su+. "hie^?u", vi` ho. associate ca'i "hie^?u" vo+'i conscious learning. Cu~ng va^.y, nhu+~ng ngu+o+`i nha` que^ i't ho.c, chu+a bao gio+` ga(.p ngu+o+`i ngoa.i quo^'c co' the^? cho ra(`ng tie^'ng me. dde? cu?a ho. la` "tro+`i cho", "tu+. no' co'" chu+' kho^ng he^` nghi~ ra(`ng ho. dda~ pha?i da`y co^ng ho.c ho?i ba(`ng tie^`m thu+'c.

Tuy nhie^n, qua' tuo^?i 20-25, thi` pha^`n lo+'n ngu+o+`i ta ma^'t ddi ca'i kha? na(ng hay ba?n na(ng ho.c ho?i tu+. ddo^.ng ba(`ng tie^`m thu+'c ddo', ma` co' khuynh hu+o+'ng ho.c ba(`ng ly' tri', rationally and consciously. Do ddo' muo^'n ta(ng gia kha? na(ng hie^?u va` ca?m nha^.n nghe^. thua^.t, chu'ng ta pha?i ho.c ba(`ng ly' tri': ddo.c sa'ch, ho?i ba.n, ho.c tha^`y, tu+. mi`nh nghe va` pha^n ta'ch. Ca'c tru+o+`ng dda.i ho.c lo+'n dde^`u co' nhu+~ng khoa' ho.c da.y "musical appreciation" dde^? hu+o+'ng da^~n mi`nh tre^n con ddu+o+`ng na^ng cao tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c. Chi? hu+o+'ng da^~n ma` tho^i, co`n co' na^ng ddu+o+.c kho^ng va^~n la` tu`y o+? co^' ga('ng cu?a mi`nh.

Ne^'u kho^ng co' phu+o+ng tie^.n ho.c ma^'y kho'a ddo' thi` trong xa~ ho^.i Ta^y My~, sa'ch vo+?, ddi~a va` internet sites kho^ng thie^'u gi`. Pha^`n to^i, he^~ ra?nh ma` kho^ng vie^'t nha.c la` to^i pha?i ddo.c sa'ch ve^` nha.c, nghe nha.c mo+'i (nha^'t la` nhu+~ng nha.c ma` mi`nh kho' "ca?m"), ho?i ba.n be`, pha^n ta'ch nhu+~ng gi` mi`nh nghe hay ddo.c, v.v...

Se~ co' ngu+o+`i ho?i: dda~ ca?m ddu+o+.c 1 loa.i nha.c thi` cu+' nghe ddi nghe la.i loa.i ddo' cho dde^'n gia` cho ro^`i, ho.c ho?i la`m chi ma^'t co^ng? Theo to^i, thi` ca`ng hie^?u nhie^`u, mi`nh ca`ng co' nhie^`u loa.i ca?m xu'c kha'c nhau va` ddo+`i so^'ng tinh tha^`n, nghe^. thua^.t cu?a mi`nh ca`ng phong phu' ho+n. Mo^.t ngu+o+`i chi? ca?m ddu+o+.c tho+ lu.c ba't thi` cu~ng OK, nhu+ng ne^'u ca?m ddu+o+.c the^m tho+ Ddu+o+`ng thi` se~ ye^u tho+ ho+n (ma` ca`ng ye^u nhie^`u thi` ca`ng enjoy life! :-), va` ne^'u hie^?u dduo+.c tho+ tu+. do thi` la.i ca`ng ye^u tho+ ho+n nu+~a\. Ca?m ddu+o+.c nha.c Hoa`ng Thi Tho+ thi` cu~ng tha^'y vui, nhu+ng ne^'u nghe ddu+o+.c TCS, Va(n Cao, Pha.m Duy v.v. thi` la.i ca`ng vui ho+n nu+~a\. Dde^? die^~n ta? mo^.t no^~i buo^`n, ta`i tu+? ca?i lu+o+ng hay opera co' the^? ro^'ng le^n, la kho'c ke^? le^?, nhu+ng mo^.t ta`i tu+? phim Pha'p co' the^? chi? nhe^'ch me'p cu+o+`i: Ne^'u ta hie^?u ddu+o+.c ca? hai ca'ch die^~n ta? ddo', ta se~ la` ngu+o+`i co' tri`nh ddo^. cao ho+n la` ne^'u chi? hie^?u co' mo^.t, va` ddie^`u quan tro.ng la` ta se~ enjoy phim ki.ch ho+n. Do ddo', mo^.t khi dda~ ye^u 1 nghe^. thua^.t thi` ta tro+? tha`nh tham lam va` ca`ng muo^'n bie^'t nhie^`u the^m.

DDo^'i vo+'i ngu+o+`i sa'ng ta'c, thi` na^ng cao tri`nh ddo^. kha'n gia? la` 1 va^'n dde^` dda'ng quan ta^m, vi` ngu+o+`i sa'ng ta'c thu+o+`ng muo^'n die^~n ta? nhu+~ng ca'i mo+'i la., ma` nhu+ va^.y thi` nhie^`u khi pha?i du`ng nhu~ng phu+o+ng tie^.n ky~ thua^.t mo+'i. Lu'c mo+'i ta^.p ta`nh sa'ng ta'c thi` ta hay ba('t chu+o+'c nhu+~ng ta'c gia? cu~, ddi theo nhu+~ng con ddu+o+`ng dda~ va.ch sa(~n, nhu+ng ro^`i cu+' die^~n ta? ma~i nhu+~ng thu va`ng, la' ro+i, con nai va`ng, mi`nh ye^u nhau nhe', ddu+`ng que^n nhau nhe', co^' hu+o+ng xa vo+`i, ma~i thi` cu~ng cha'n. Pha?i ti`m y' kha'c, nhu+ng kho^ng the^? die^~n ta? nhu+~ng y' va` lo+`i nhu+ "da^y ddie^.n qua^'n la^'y chu'ng ta, bo'p nghe.t mo.i hy vo.ng" 1 ca'ch hie^.u qua? ba(`ng 1 thang a^m major va` 1 melody ddi ve^` chu? a^m ddu+o+.c! Do ddo', to+'i 1 mu+'c na`o ddo' thi` ngu+o+`i sa'ng ta'c dde^`u mong la` tri`nh ddo^. kha'n thi'nh gia? cao le^n dde^? hie^?u no^?i ta'c pha^?m cu?a mi`nh.

Tha^n
Tuan



(Thu+ so^' 2)

Chi. T. vie^'t

Nghe mot bai nhac, nhu xem .. mot buc tranh. Co nghia la ai muon hieu sao thi hieu ! Dung nen "ep duyen" ai het.
To^i ra^'t ddo^`ng y'. Ca'i va^'n dde^` ma` to^i muo^'n no'i to+'i, la` co' nhie^`u ngu+o+`i kho^ng hie^?u gi` he^'t, chu+' hie^?u sai, hie^?u ngu+o+.c thi` dda~ qua' die^~m phu'c cho ta'c gia? vi` nhu+ va^.y tu+'c la` ho. cu~ng la`m 1 ca'i co^' ga('ng na`o ddo' dde^? hie^?u. DDa(`ng na`y, kho^ng nhu+~ng kho^ng hie^?u gi` he^'t, ma` nhie^`u khi co`n kho^ng MUO^'N hie^?u gi` he^'t :-)

Ngu+o+`i Vie^.t mi`nh thi'ch tra'nh chu+~ tri`nh ddo^. (nha^'t la` trong nghe^. thua^.t) vi` ti'nh di~ ho`a vi qui', chu+' thu+.c ra trong ha`nh ddo^.ng thi` ai cu~ng cha^'p nha^.n la` co' tri`nh ddo^.. Nhu+ cha me. T. cho T. ddi ho.c nha.c, cha('c cu~ng dda^u ddi.nh la` dde^? T. la`m nha.c si~, nhu+ng cha('c cu~ng co' hy vo.ng la` tri`nh ddo^. nha.c cu?a T. se~ kha' ho+n. Khi co' con, cha('c T. cu~ng se~ cho no' ddi ho.c nha.c vi` ly' do tu+o+ng tu+. O+? Sydney, 10% ho.c sinh trung ho.c cho.n mo^n Nha.c la`m 1 trong nhu+~ng mo^n dde^? thi Tu' ta`i (Nha.c, Physics, Chemistry, Maths, sinh ngu+~ dde^`u la` mo^n elective nhu+ nhau). DDa^u pha?i chi'nh phu? U'c muo^'n bo? tie^`n ra dda`o ta.o ca? trie^.u nha.c si~ dda^u, ma` chi? muo^'n na^ng cao tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c nha.c trong da^n chu'ng. O+? VN thi` mo^n nghe^. thua^.t duy nha^'t ddu+o+.c da.y o+? trung ho.c la` thi va(n, do ddo' tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c thi va(n cu?a ngu+o+`i VN tu+o+ng ddo^'i cao ho+n la` tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c nha.c.

Chi. T. vie^'t

>>> Dung nen doi hoi den trinh do nguoi nghe, khi chon mot nguoi Ban moi, co bao gio minh lai hoi .. "anh hoc den lop may" vay ?! Neu anh hoc nho hon toi nhieu lop, thi .. dep anh qua mot ben di ! Ai hoi nhu vay bao gio,
Va^.y ma` ca'c nghe^. si~ xu+a nay va^~n ddo`i ho?i! Khi vie^'t truye^.n Kie^`u, Nguye^~n Du dda~ du`ng ra^'t nhie^`u tie^'ng Ha'n, tu+'c la` o^ng dda~ ddo`i ho?i la` ngu+o+`i ddo.c bie^'t tie^'ng Ha'n. T. ho?i ba^'t cu+' 1 hoa. si~ na`o, ne^'u ho. tha`nh thu+.c tra? lo+`i thi` ho. se~ cho bie^'t la` ho. ddo`i ho?i 1 tri`nh ddo^. na`o ddo' o+? ngu+o`i thu+o+?ng ngoa.n, i't nha^'t la` pha?i ddi qua' giai ddoa.n hie^.n thu+.c (realism). T. thu+? to+'i trang Va(n Ho.c Nghe^. Thua^.t lie^n ma.ng (hay ba^'t cu+' ta.p chi' va(n ho.c na`o kha'c) va` xem nhu+~ng ba`i tho+, xem co' pha?i la` ha^`u he^'t nhu+~ng ba`i tho+ ddo' ddo`i ho?i ngu+o+`i ddo.c pha?i co' tri`nh ddo^. i't ra la` nhu+~ng na(m cuo^'i trung ho.c hay kho^ng (i't ra la` ngu+o+`i ddo.c pha?i co' ddu? tri`nh ddo^. dde^? thu+o+?ng thu+'c tho+ tu+. do ma` kho^ng ddo`i ho?i va^`n ddie^.u cu+'ng nga('c va` nhu+~ng ca^u da`i nga('n dde^`u nhau).

...

Tha^n
Tuan



 (Thu+ so^' 3)

Anh B. vie^'t:

No'i to'm la.i, nghe^ thua^.t no'i chung, va` a^m nha.c no'i rie^ng la` thuo^.c pha.m vi ti`nh ca?m. Co`n "hie^?u" thuo^.c pha.m vi ly' tri'. Chu'ng ta kho^ng ne^n la^~n lo^.n. Ha~y dde^? ca'c ta'c gia? va` ngu+o+`i thu+o+?ng ngoa.n rung ca?m tu+. nhie^n qua ca^y ca^`u ta'c pha^?m ne^'u co'. Pha^`n ly' tri' coi nhu+ kho^ng ca^`n thie^'t o+? dda^y, cho ne^n kho^ng co' ca'i go.i la` "Tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c".
Chi. T. vie^'t:
 Trinh do, theo T. nghi, phai luon luon co su gian di + chan that trong do.  Viet mot bai nhac, ve mot buc tranh, .. hay noi mot cau chuyen ke, ma minh  doi hoi nguoi nghe, nguoi nhin .. phai can co mot "trinh do" nao do ("it  nhat" cung duoc nhu .. minh chang han!?) la minh .. thua roi ! Thua o day,  la minh khong nam duoc .. su gian di cua nguoi don nhan.

Mot co giao hay thay giao, khi giang bai truoc bao cap mat dai kho cua nhung  dua nho, co bao gio thay co giao "doi hoi" hoc tro phai co mot trinh do nao  do de .. "thong suot" duoc dieu thay co giang dau ! Muon day mot nguoi nho  hon minh: cham hieu + ngu dan .. Dieu can thiet la tinh thuong + moc mac +  chan that

..  Ra mat mot cuon sach, ma minh doi hoi nguoi .. (chiu kho bo tien!) mua phai  co it nhat mot trinh do nao do de doc va hieu nhung gi minh viet  thi cuon  sach do chac chan .. ban cao lam duoc ba nguoi : Cha + Me + tac gia ma thoi

Mot cau viet, mot bai nhac , mot buc tranh .. ma duoc nhieu nguoi cam xuc la  do o su gian di, moc mac, chan that chu khong phai la do o trinh do dau !...


Co' ca'i gi` la` tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c hay kho^ng? Di~ nhie^n la` co'! Khi T. gu+?i ba?n nha.c cu?a T. ddi du+. thi thi` nhu+~ng ngu+o+`i gia'm kha?o co' ca^`n co' tri`nh ddo^. kho^ng nhi? ? Ne^'u kho^ng ca^`n thi` ta.i sao ho. pha?i qua?ng ca'o o^ng na`y la` gia'o su+ a^m nha.c, o^ng kia la` to^'t nghie^.p ho.c vie^.n? Ga^`n dda^y nghe no'i GS Tra^`n Va(n Khe^ ddu+o+.c mo+`i ve^` VN la`m gia'm kha?o cuo^.c thi dda`n tranh quo^'c te^', va` anh VTHa^n tu+` Singapore cu~ng hay ddu+o+.c mo+`i ve^` la`m gia'm kha?o thi guitar - sao ho. kho^ng la^'y dda.i mo^.t anh ba'n ve' so^' na`o ddo' vo^ cha^'m ma` pha?i mo+`i xa va^.y? Chi? ca^`n anh ba'n ve' so^' ddo' tha^'y rung ddo^.ng nhie^`u la` trao gia?i :-)

Anh B. vie^'t:

"To^i co' 1 thi' du. gia?n di. nhu+ sau: Khi anh ga(.p 1 ngu+o+`i dda`n ba` cha(?ng ha.n, mo^.t la` anh bi. "tie^'ng se't a'i ti`nh" ("love at the first sight"), tu+'c la` anh dda~ "ca?m" ngay, hoa(.c la` anh "ca?m" sau na`y ma` kho^ng bie^'t "ta.i sao". Hai la` anh ngo^`i du`ng dda^`u o'c pha^n ti'ch: ta.i sao co^ a^'y "dde.p" nhi?: Mu~i do.c du+`a hay >mu~i su+ tu+? ??, ma('t bo^` ca^u hay ma('t ti hi' ?, v.v... va` v.v... (Xin lo^~i ca'c vi. nu+~ lu+u trong die^~n dda`n !). Lu'c ddo' co' le~ anh la.i pha?i tro+? ve^` vo+'i nhu+~ng ly' thuye^'t ma` anh dda~ ho.c ho?i dde^? du+.a theo ca'i tie^u chua^?n na`o ddo' ma` pha'n xe't tru+o+'c khi quye^'t ddi.nh co' "ye^u" co^ ta kho^ng!! Nhu+ va^.y ti`nh ye^u na`o la` ti`nh ye^u cha^n tha^.t dda^y ?? Va` a^m nha.c, hay ca'c bo^. mo^n nghe^. thua^.t kha'c cu~ng the^'!"
Ve^` thi' du. nhi`n dda`n ba` dde.p cu?a anh B., ha(?n anh cu~ng co^ng nha^.n ra(`ng: vo+'i kinh nghie^.m so^'ng o+? ngoa.i quo^'c nhie^`u, nhi`n nhie^`u loa.i ngu+o+`i, chu'ng ta co' kha? na(ng nhi`n tha^'y ca'i dde.p o+? ra^'t nhie^`u sa('c to^.c (dden, va`ng, tra('ng), trong khi mo^.t ngu+o+`i nha` que^ VN o+? the^' ky? 19 cha('c la` kho' tha^'y ca'i dde.p cu?a 1 ng` dda`n ba` da tra('ng (mu~i lo~, ma('t sa^u, lo^ng la', go` ma' cao, ddi ddu+'ng huy`nh huy.ch, to nhu+ ca'i bo^`) chu+' ddu+`ng no'i la` da dden. Ngay ca? tho+`i nay, mo^.t ngu+o+`i 40, 50 tuo^?i co' the^? nhi`n tha^'y nhu+~ng ne't dde.p o+? ng` dda`n ba` ma` mo^.t thanh nie^n 20 kho^ng tha^'y no^?i (nhu+ ddo^i ma('t bi' a^?n, gio.ng no'i co' thanh sa('c la....) Nh~ ng` ma` to^i cho la` ra^'t dde.p tho+`i to^i 20, ba^y gio+` va^~n tha^'y dde.p, nhu+ng kho^ng co`n "qua' dde.p" nhu+ tho+`i ddo' nu+~a, vi` tri`nh ddo^. tha^?m my~ cu?a to^i dda~ cao ho+n va` to^i tha^'y ddu+o+.c nhie^`u ne't dde.p ma` tho+`i tre? to^i kho^ng tha^'y (da.o ddo' chi? ca^`n mu~m mi~m tu?m ti?m 1 ti' la` tha^'y dde.p :-).

Tro+? la.i a^m nha.c.

To^i hoa`n toa`n ddo^`ng y' ra(`ng a^m nha.c va` nghe^. thua^.t pha?i la`m ngu+o+`i ta rung ca?m. Va^'n dde^` la`: Co' ca^`n thie^'t pha?i ra'ng la`m TA^'T CA? mo.i ngu+o+`i, (ke^? ca? nhu+~ng ngu+o+`i kho^ng bie^'t gi` ca? ve^` nghe^. thua^.t)  rung ca?m kho^ng? Co' pha?i la`m ho. rung ca?m NGAY LA^.P TU+'C mo+'i la` hay kho^ng? Co' pha?i chi? gia?n di. mo+'i la` hay kho^ng?

Ca^u tra? lo+`i cu?a to^i la`: kho^ng cho ca? ba ca^u. Ho+n nu+~a, ca^u thu+' ba la` 1 ca^u ho?i ga^`n nhu+ vo^ nghi~a, vi` chu+~ "gia?n di." trong nghe^. thua^.t la` vo^ nghi~a. Trong nghe^. thua^.t, kho^ng co' gi` la` gia?n di. hay ra('c ro^'i, ma` chi? co' la` mo+'i hay cu~, quen hay kho^ng quen. Nhu+ to^i dda~ tu+`ng vie^'t trong nhacviet (khi chu+a co' T. va` anh B.):

"The^' na`o la` thu? pha'p ra('c ro^'i? Tho+`i thu+o+.ng co^?, "nha.c" chi? co' mo^.t cung (tu+'c la` chanting). Khi ddie^.u nha.c dda^`u tie^n du`ng hai cung, ha(?n co' ngu+o+`i chi? tri'ch la` ca^`u ky` ra('c ro^'i! Ro^`i tha`nh tam cung, tu+' cung, ngu~ cung (nha.c VN), cu+' mo^~i la^`n la` se~ co' ng` pha`n na`n la` ca^`u ky` ra('c ro^'i vo^ i'ch! Lu'c ta^n nha.c ddu+o+.c ddem va`o VN vo+'i BA?Y cung, o^i chao ra('c ro^'i ca^`u ky` qua'! Nha.c VN nga`y xu+a kho^ng co' ho+.p a^m, lu'c ca'c nha.c si~ ta^n nha.c dda^`u tie^n ddem ho+.p a^m Do tru+o+?ng va`o, cha` ca^`u ky` qua'! Ba^y gio+` thi` tri`nh ddo^. cu?a thi'nh gia? co' ho.c o+? VN du+`ng o+? cho^~: melody 7 notes (diatonic), harmony 3 ho+.p a^m (tonic, dominant, subdominant), va` ca'i gi` ddi qua' dde^`u bi. coi la` ra('c ro^'i ca^`u ky` :-).

"Ddo' la` no'i ve^` li.ch su+?. Ba^y gio+` no'i ve^` ddi.a ly': nhu~ng nhi.p (rhythms) cu?a Phi cha^u, ddo^'i vo+'i lo^~ tai cu?a A^u cha^u, ra^'t la` ca^`u ky` nhu+ng ddo^'i vo+'i ng` Phi cha^u la.i la` de^~ da`ng. Nhu+~ng ho`a a^m ca(n ba?n lo+'p vo+~ lo`ng cu?a hoa` a^m cu?a A^u cha^u la.i ra^'t kho' ddo^'i vo+'i dda.i dda so^' ng` VN. Nhu+~ng notes luye^'n, la'y, mo^?, rung trong nha.c ta`i tu+? mie^`n Nam VN ra^'t de^~ hie^?u ddo^'i vo+'i ng` VN u+a thi'ch co^? nha.c, la.i ra^'t ca^`u ky` kho' hie^?u vo+'i ngu+o+`i A^u Cha^u. Nhu+~ng microtones cu?a nha.c A^'n du`ng thu+o+`ng nga`y, nhu+~ng thang a^m 24 notes cu?a nhie^`u da^n to^.c, la.i qua' ra('c ro^'i vo+'i ngu+o+`i A^u cha^u. Su+. pha^n bie^.t a^m ddie^.u ho?i nga~ ra^'t gia?n di. vo+'i ng` Ha` no^.i, la.i ra^'t kho' hie^?u vo+'i ngu+o+`i Saigon. Nhu+~ng microtones xang gia` xe^ non ra^'t gia?n di. vo+'i ngu+o+`i Hue^', la.i ra^'t  ra('c ro^'i ddo^'i vo+'i ngu+o+`i Ba('c...

"Thu+.c su+., kho^ng co' gi` la` qua' ca^`u ky` ca? ddo^'i vo+'i ngu+o+`i ho.c ho?i, me^ say, ca^`u tie^'n. Mi`nh kho^ng quen thi` tha^'y ca^`u ky`, mi`nh quen thi` tha^'y bi`nh thu+o+`ng. Ca`ng ga.t bo? ca'i ma(.c ca?m ve^` su+. ca^`u ky`, ca`ng ho.c ho?i ddu+o+.c nhie^`u va` co' nhie^`u kha? na(ng ca?m nha^.n ca'c loa.i nha.c tre^n the^' gio+'i. Co`n so+. su+. ca^`u ky` thi` ne^n tro+? la.i vo+'i lo^'i chanting cu?a ng` thu+o+.ng co^?, ddo^`ng tho+`i cu~ng bo? he^'t nhu+~ng nhi.p "ca^`u ky` ra('c ro^'i" nhu+ valse, tango, rumba ma` tro+? la.i lo^'i nhi.p "oa(?n tu` ti`!" ---

Ba^y gio+` tro+? la.i vo+'i ca^u: "Co' ca^`n thie^'t pha?i ra'ng la`m ta^'t ca? mo.i ngu+o+`i, (ke^? ca? nhu+~ng ngu+o+`i kho^ng bie^'t gi` ca? ve^` nghe^. thua^.t)  rung ca?m kho^ng? Co' pha?i la`m ho. rung ca?m ngay la^.p tu+'c kho^ng?" thi` to^i xin tra? lo+`i! Kho^ng ca^`n thie^'t! Ddo' chi? la` MO^.T trong vo^ va`n con ddu+o+`ng ddi trong su+. sa'ng ta'c nghe^. thua^.t. Cu~ng nhu+ trong khoa ho.c, ngu+o+`i thi` cho.n con ddu+o+`ng develop kem dda'nh ra(ng, ngu+o+`i thi` cho.n con ddu+o+`ng nghie^n cu+'u quantum dynamics, trong nghe^. thua^.t cu~ng va^.y: co' ngu+o+`i thi` cho.n con ddu+o+`ng gia?i tri' qua^`n chu'ng, co' ngu+o+`i thi` nha('m va`o 1 audience ha.n he.p ho+n (nhu+ chi? nh~ ng` me^ nha.c, hay chi? nh~ nha.c si~ kha'c, hay chi? nh~ nha.c si~ tri`nh ddo^. cao kha'c). Ddo' la` 1 ti`nh tra.ng hoa`n toa`n normal. Trong va(n ho.c Ta^y phu+o+ng, ne^'u co' nhu+~ng tie^?u thuye^'t mi` a(n lie^`n ba'n dde^? tie^u tho+`i gio+` o+? airport thi` cu~ng co' nh~ tie^?u thuye^'t ma` chi? nh~ ngu+o+`i nghie^n cu+'u va(n ho.c o+? DDa.i ho.c mo+'i hie^?u va` ca?m tu+o+`ng ta^.n ddu+o+.c ca'i hay, nhu+ cuo^'n Ulysses cu?a James Joyce. Trong nha.c, ne^'u co' nh~ nha.c musak dde^? ngu+o+`i ta ddo+.i phone, ddi lift thi` cu~ng co' nhu+~ng nha.c cu?a Schoenberg, Berg, John Cage la`m ngu+o+`i ta ddie^n dda^`u. Trong ho^.i ho.a, ne^'u co' nhu+~ng bu+'c ve~ phong ca?nh ta.i ca'c tha('ng ca?nh cho du kha'ch, thi` cu~ng co' nhu+~ng khai pha' mo+'i ma` ca? chu.c na(m sau qua^`n chu'ng mo+'i hie^?u.

Ne^'u a'p du.ng trie^'t ly' "chi? co' nh~ gi` ta^'t ca? mo.i ng` ca?m ngay mo+'i hay" thi` dda~ kho^ng co' Picasso ma` ca'c hoa. si~ ha~y co`n ve~ nhu+ ... tho+`i tie^`n su+?. No'i ga^`n ho+n, se~ KHO^NG CO' TA^N NHA.C o+? VN, vi` khi ta^n nha.c mo+'i du nha^.p va`o VN ha(?n la` qua^`n chu'ng nghe ra^'t tra'i tai, vi` dda~ sa(~n quen vo+'i ngu~ cung! Tha^.m chi' nghe dda`n le^n 1 chuo^~i notes piano la` nghe dda~ chu+o+'ng ro^`i vi` no' theo equal temperament (bi`nh qua^n lua^.t), mo^.t lo^'i tuning ra^'t chu+o+'ng ddo^'i vo+'i tai  thi'nh gia? VN tho+`i ddo'. Pha?i co' o^ng Nguye^~n Va(n Tuye^n, mo^.t trong so^' ra^'t i't ngu+o+`i VN ddu+o+.c ho.c nha.c ly' Ta^y ho^`i dda^`u the^' ky? 20, a^m tha^`m sa'ng ta'c ro^`i ddu+o+.c chi'nh phu? ba?o ho^. ddu+a ddi die^~n thuye^'t va` gio+'i thie^.u ta'c pha^?m cu?a mi`nh TRONG CA'C KHA'N GIA? CO' TRI`NH DDO^., ro^`i ddu+o+.c The^' Lu+~ ddu+a le^n ba'o Nga`y Nay (ma` tho+`i ddo' ra^'t i't ng` ddo.c, vi` da^n chu'ng dda so^' la` mu` chu+~, chi? co' mo^.t THIE^?U SO^' CO' TRI`NH DDO^. ta.i ca'c tha`nh thi. ddo.c), lu'c a^'y ta^n nha.c mo+'i ba('t dda^`u pha't trie^?n, ca'c nha.c si~ mie^`n ba('c mo+'i DA'M tri`nh ba`y ta'c pha?m cu?a mi`nh (mo+'i dda^`u la` trong 1 dda'm ra^'t nho?, gio^'ng nhu+ nhacviet cu?a chu'ng ta), va` nga`y nay T. mo+'i co' the^? la`m rung ddo^.ng ngu+o+`i VN ba(`ng nhu+~ng ta'c pha^?m bolero!

Mo^.t nghe^. si~, mu+o+`i nghe^. si~ hay 100 nghe^. si~ cho.n con ddu+o+`ng phu.c vu. qua^`n chu'ng thi` kho^ng sao ca?, nhu+ng ne^'u quan ddie^?m phu.c vu. qua^`n chu'ng, "thoa? ma~n lie^`n" ma` la^'y la`m nguye^n ta('c hu+o+'ng da^~n cu?a ca? mo^.t da^n to^.c, thi` ta^'t ca? ne^`n nghe^. thua^.t cu?a da^n to^.c ddo' se~ ro+i ngay va`o ca'i ta^`m thu+o+`ng, ao tu`, hu+o+'ng no^.i, kho^ng tie^'n bo^. ma` trong va(n ho.c ddang go.i la` "ne^`n va(n ho'a la`ng xa~".

Nguy hie^?m ho+n nu+~a la` khi quan ddie^?m a^'y ddu+o+.c mo^.t nha` ddo^.c ta`i la^'y la`m quo^'c sa'ch! Ta.i Lie^n xo^ tho+`i 1930s-40s, Stalin cho ra(`ng ta^'t ca? nghe^. thua^.t pha?i la`m sao cho qua^`n chu'ng hie^?u ngay, nha^'t la` qua^`n chu'ng i't ho.c, va` do ddo' o^ng ba('t buo^.c ca'c nghe^. si~ pha?i ddi theo ca'i ma` o^ng go.i la` socialist realism (hie^.n thu+.c xa~ ho^.i chu? nghi~a). Ta^'t ca? ca'c ti`m to`i khai pha' cu?a ca'c nghe^. si~, nha^'t la` nha.c si~ Ta^y phu+o+ng,  dde^`u bi. ca^'m ta.i Lie^n xo^. Ddau kho^? nha^'t la` Shostakovich, dda~ tu+`ng bi. mental breakdown vi` ta'c pha^?m cu?a mi`nh bi. Stalin kho^ng hie^?u va` ghe't. Stalin (hay la` bo^. tru+o+?ng va(n ho'a cu?a o^ng ta ma` to^i que^n te^n) dda~ tu+`ng go.i Shostakovich va`o dde^? da.y ca'ch vie^'t nha.c! Be^n Ta`u, Mao Tra.ch Ddo^ng cu~ng a'p du.ng chi'nh sa'ch tu+o+ng tu+.. Du+o+`ng nhu+ nhu+~ng nha` ddo^.c ta`i i't ho.c ra^'t so+. va` ghe't nhu+~ng ca'i ma` mi`nh kho^ng hie^?u vi` co' the^? ddo^.ng cha.m dde^'n tu+. a'i cu?a ho. Di~ nhie^n Mao va` Stalin cu~ng cho ra(`ng nh~ ti`m to`i khai pha' cu?a Ta^y phu+o+ng la` o^ nhie^~m tinh tha^`n.

No'i to'm la.i, trong mo^.t ne^`n nghe^. thua^.t, pha?i co' nhie^`u con ddu+o+`ng, nhie^`u tri`nh ddo^., nhie^`u nho'm kha'n/ thi'nh/ ddo^.c gia? o+? ca'c levels kha'c nhau (nhu+ng cha('c cha('n la` co' interaction, tu+'c la` nhu+~ng khai pha' o+? bu+.c cao se~ da^`n da^`n a?nh hu+o+?ng to+'i bu+.c tha^'p ho+n va` cuo^'i cu`ng la` to+'i nha.c qua^`n chu'ng. Cha(?ng ha.n, o+? Ta^y phu+o+ng, nha.c si~ Jazz a'p du.ng ra^'t nhie^`u nh~ khai pha' cu?a nha.c "serious" (tu+` ca'c nha.c vie^.n va` dda.i ho.c), ro^`i nha.c pop bi. a?nh hu+o+?ng cu?a Jazz.) A?nh hu+o+?ng cu?a nha.c "serious" le^n Jazz ddu+o+.c documenter ra^'t ky~ trong ca'c sa'ch ve^` li.ch su+? Jazz.

Khi no'i dde^'n thi'nh gia? a^m nha.c, ngu+o+`i VN thu+o+`ng hay nghi~ dde^'n qua^`n chu'ng, nhu+ng thu+.c ra trong a^m nha.c co' ra^'t nhie^`u audiences: tu+` 100% da^n so^', cho to+'i mo^.t ngu+o+`i (nhu+ Tu+? Ky` cu?a Ba' Nha), va` anywhere in between. Qua? tha^.t, khi vie^'t nha.c, nhie^`u khi to^i dda~ nha('m dde^'n la`m rung ca?m 1 ngu+o+`i duy nha^'t (kho^ng pha?i ng` ye^u dda^u nhe'! :-), mo^.t ngu+o+`i ma` to^i vo^ cu`ng ki'nh phu.c ve^` tri`nh ddo^. tha^?m a^m va` hie^?u bie^'t nghe^. thua^.t, va` khi ngu+o+`i a^'y hie^?u to^i muo^'n no'i gi` va` ba?o ra(`ng ta'c pha^?m ddo' hay, thi` to^i co`n ca?m tha^'y sung su+o+'ng ho+n la` khi 1 ta'c pha^?m cu?a mi`nh ddu+o+.c mo^.t dda'm ddo^ng Karaoke-si~ khen hay sau khi nghe la^`n dda^`u tie^n!

Ne^'u a^m nha.c VN o+? trong ti`nh tra.ng healthy cu?a mo^.t ne^`n nghe^. thua^.t dda da.ng, dda tri`nh ddo^., co' ddu? ta'c pha^?m dde^? ha`i lo`ng va` rung ca?m ddu? mo.i LOA.I kha'n gia?, nhu+ la` a^m nha.c Ta^y My~, thi` dda~ kho^ng ca^`n nhu+~ng ngu+o`i ke^u go.i na^ng cao tri`nh ddo^. thu+o+?ng thu+'c. Kho^? thay, quan nie^.m "lowest common denominator" dda~ tro+? tha`nh accepted wisdom cu?a ha^`u he^'t thi'nh gia? va` ngay ca? cu?a ca'c nha.c si~ VN no'i chung! Ngu+o+`i na`o pha?n ddo^'i thi` bi. ga'n cho la` kie^u nga.o, la` "hu`"! Va` do ddo' ma` ta^n nha.c VN da^.m cha^n ta.i cho^~ hay thoa'i ho'a tu+` ma^'y chu.c na(m nay. Nhu+~ng ta'c pha^?m gia' tri. nhu+ Ho`n Vo.ng Phu thi` ra ddo+`i tu+` tho+`i 1940s, Me. Vie^.t Nam tu+` tho+`i 60s, ma^'y chu.c na(m ga^`n dda^y co`n gi` nu+~a dda^u.

Tha^n
Tuan